Scheiden als expat: wat moet je weten als je in het buitenland woont?

Woon je samen met je partner en kinderen in het buitenland en loopt jullie relatie ten einde?
Dan komt er opeens veel op je af. Waar begin je? In welk land kun je scheiden?
En wat betekent dat voor je kinderen, je woning en je financiën?

In deze blog geef ik antwoord op de meest voorkomende vragen van Nederlandse expats die in het buitenland wonen en overwegen te scheiden.
Mijn doel is om helderheid te geven in deze vaak verwarrende en emotionele periode.

Kun je scheiden in Nederland als je in het buitenland woont?

Dat is afhankelijk van de nationaliteit van jou en je partner. Hebben jullie beiden de Nederlandse nationaliteit, dan is de Nederlandse rechter bevoegd om jullie te scheiden. Het maakt daarbij niet uit waar jullie zijn getrouwd, of dat in Nederland was of in het buitenland.

Als je partner niet de Nederlandse nationaliteit heeft, en je woont (beiden) in het buitenland, dan kun je niet in Nederland scheiden. Oók niet als je dat beiden graag wilt! En óók niet als je in Nederland bent getrouwd met een fantastisch huwelijksfeest.

Mocht echter één van jullie inmiddels in Nederland wonen, dan kun je weer wél onder bepaalde voorwaarden, in Nederland scheiden.
Let op: het is mogelijk dat ook een rechter in een ander land (bijvoorbeeld waar jullie nu wonen) bevoegd is om jullie te scheiden. Als dat zo is, zal gekeken worden op welk moment de aanvraag voor de scheiding bij de rechter is ingediend. De (bevoegde) rechter bij wie als eerste de aanvraag is ingediend, zal dan worden aangemerkt als de rechter die de echtscheiding zal behandelen. Probeer zo’n ‘race to court’ te vermijden, door samen overeen te komen in welk land je de scheiding aan de rechter wilt voorleggen.

Is het Nederlands recht van toepassing op onze echtscheiding?

Ja, wanneer de Nederlandse rechter bevoegd is, zal deze het Nederlands recht toepassen op de echtscheiding zelf. Dat houdt bijvoorbeeld in dat het niet uitmaakt wat de reden is voor de scheiding en/ of de een of de ander is vreemd gegaan tijdens het huwelijk.

Besluit je in een ander land dan Nederland de scheiding aan te vragen, dan bepaalt het internationaal familierecht van dat land welk recht van toepassing is op jullie echtscheiding. In veel gevallen is dat het recht van het betreffende land.

Besluit je in bijvoorbeeld Dubai te scheiden dan zal de rechter aldaar de (op veel punten van de Nederlandse wetgeving afwijkende) wetgeving van het Emiraat toepassen, tenzij jullie het onderling eens zijn dat jullie bijvoorbeeld het Nederlandse recht willen toepassen. Dit laatste heeft te maken met gewijzigde wetgeving in de Verenigde Arabische Emiraten, waar natuurlijk veel expats woonachtig zijn. Zijn jullie het echter onderling niet eens, dan geldt de wetgeving van Dubai.

Twijfel je welk land bevoegd is? Tijdens mijn gratis telefonisch spreekuur bekijken we samen jouw specifieke situatie.

Is het Nederlands recht ook van van toepassing bij afspraken over de kinderen?

Ook hier geldt dat de bevoegdheid én het toepasselijk recht moeten worden bepaald aan de hand van het internationaal privaatrecht (IPR). Als hoofdregel kun je zeggen dat, wanneer je aan de Nederlandse rechter de echtscheiding voorlegt en de kwesties met betrekking tot de zorg en opvoeding van jullie kinderen eveneens, het recht van het land waar jullie en de kinderen wonen, normaal gesproken van toepassing is; afhankelijk van jullie situatie kan worden onderzocht of je -samen- voor toepassing van het Nederlands recht kunt opteren.

Wat gebeurt er met ons huis en onze andere bezittingen (en evt. schulden) wanneer we gaan scheiden?

Als volgens het Nederlandse IPR het Nederlandse recht op jullie huwelijksvermogensstelsel van toepassing is, jullie voor 1 januari 2018 zijn getrouwd, en jullie geen huwelijkse voorwaarden hebben waarin iets anders is vastgelegd, dan hebben jullie in principe ieder recht op 50 % van deze bezittingen (en schulden). Volgens het Nederlandse recht worden alle bezittingen (en schulden) van jou en je toekomstige ex-partner beschouwd als gemeenschappelijk vermogen en bij een scheiding 50/50% verdeeld.

Wanneer jullie een woning hebben, valt deze woning ook in de gemeenschap van goederen. Wanneer er sprake is van een overwaarde en een van jullie de woning wil overnemen, dan heeft de ander recht op de helft van deze overwaarde. Willen jullie de woning liever verkopen, dan hebben jullie beiden recht op de helft van de overwaarde.

Ben je getrouwd na 1 januari 2018? Dan ben je in een beperkte gemeenschap van goederen getrouwd en omvat de (Nederlandse) gemeenschap van goederen alleen de bezittingen en schulden vanaf het moment dat jullie zijn getrouwd (plus de bezittingen en schulden waarvan jullie beiden voor het huwelijk al gezamenlijk eigenaar/schuldenaar waren). Hetgeen jullie vóór het huwelijk privé bezaten blijft ook privé.

Het kan zo zijn dat het Nederlands recht van toepassing is, maar dat dit vervangen wordt door een ander nationaal recht, bijvoorbeeld wanneer je langer dan tien jaar in een ander land hebt gewoond. Het is dan mogelijk dat vanaf dat moment het recht van dat land van toepassing is op jullie huwelijkse vermogen.

Maakt het voor het toepasselijk recht nog uit dat we in het buitenland zijn getrouwd?

Nee, over het algemeen is in het Nederlandse IPR jullie beider nationaliteit leidend én waar je als stel de eerste periode van je huwelijk hebt gewoond.

Waar kan ik gaan wonen na de scheiding? En de kinderen?

Wanneer jullie huwelijk voorbij is en je in het buitenland woont, dringt zich onvermijdelijk de vraag op of je in het buitenland wilt blijven wonen… Of dat je terug wilt naar huis, naar Nederland, waar je familie en oude vrienden nog steeds wonen. En je partner, wat wil die? Wil hij/zij ook terug? Of blijven?

Wanneer jullie kinderen hebben, kan het (heel) problematisch worden wanneer jullie na de scheiding in twee (afzonderlijke) landen willen gaan wonen. Want, met wie gaan de kinderen dan mee? Bijvoorbeeld met jou, naar Nederland? Of blijven ze bij de andere ouder/je ex-partner, in het buitenland?

Heb je toestemming van je ex-partner nodig wanneer je naar Nederland terug wilt met de kinderen?

Voor alle duidelijkheid, die toestemming is niet vereist wat betreft jouw eigen terugkeer naar Nederland. Maar wél, wat betreft de verhuizing van de kinderen, wanneer jullie beiden het gezag hebben over de kinderen. Of je nu terug naar huis wilt verhuizen of naar een ander land, je hebt schriftelijke toestemming van je ex-partner nodig om de kinderen mee te nemen. Zelfs als je de kinderen alleen meeneemt op een korte internationale vakantie, heb je deze schriftelijke toestemming nodig.

Let op! Wanneer je jullie kinderen zonder schriftelijke toestemming van je ex-partner meeneemt naar het buitenland, is er wettelijk gezien sprake van kinderontvoering.

Kan ik via mediation mijn internationale scheiding in Nederland regelen? Of kan dit alleen via een advocaat?

Je kunt zeker via mediation je internationale scheiding in Nederland regelen.
Het is vaak juist heel fijn om, wanneer het een scheiding betreft, in je eigen taal, ook al heb je járen in het buitenland gewoond, te praten over je emoties en alle belangrijke onderwerpen waar afspraken over gemaakt moeten worden.

Daarbij is het wel verstandig dat je een (legal) mediator in de arm neemt die gespecialiseerd is in echtscheidingen én op de hoogte is van, en ervaring heeft met, het ingewikkelde internationaal privaatrecht, waardoor je alle juiste informatie krijgt.

Wat houdt mediation bij scheiding concreet in?

Dit houdt in dat je, onder begeleiding van een mediator, samen, in overleg, tot maatwerkoplossingen komt ten aanzien van alle belangrijke onderwerpen die er spelen. En dat je afspraken maakt die voor alle partijen aanvaardbaar zijn.
Zeker als jullie kinderen hebben, is het belangrijk dat er heldere afspraken worden gemaakt, die voor iedereen werkbaar zijn. Daarbij is de mediator 100% neutraal en onpartijdig. De mediator zal geen standpunt innemen en zal ook geen beslissing nemen over enig conflict.

Hoe werkt het mediationproces bij internationale scheidingen?

De mediator begeleidt tijdens een aantal bijeenkomsten de communicatie tussen jou en je partner. De mediator bespreekt samen met jou en je partner de achtergrond van het conflict en helpt jullie – wanneer dat lastig is – naar elkaar te luisteren. 

Tevens geeft de mediator je de benodigde informatie over alle (zeker ook internationale alsmede zakelijke en financiële) aspecten van de echtscheiding die voor jullie van belang zijn. Vervolgens kunnen jullie dan, onder begeleiding van de mediator, komen tot afspraken. Deze worden voor jullie vastgelegd in een ouderschapsplan en – convenant. Deze stukken vormen de grondslag voor het echtscheidingsverzoek dat via een advocaat wordt ingediend bij de Rechtbank.

Stel: de communicatie tussen jullie loopt niet meer zo goed, is mediation dan nog een optie?

Ja, in dit geval zal de mediator starten met het weer op gang brengen van de communicatie tussen jullie  beiden, zodat daarná alle te regelen zaken in kaart kunnen worden gebracht en besproken.

Wat zijn de voordelen van mediation bij een scheiding? 

Mediation is aanzienlijk sneller en (veel) goedkoper dan een uitgebreide juridische procedure voor de rechtbank, met twee advocaten.

• Jullie komen samen tot afspraken over alle belangrijke onderwerpen die echt bij jullie passen, in plaats van dat hierover een besluit wordt genomen door onbekende derde, te weten de rechter.
• Je hebt beiden evenveel inspraak.
• De oplossing is duurzaam, nu je zelf met de begeleiding van de mediator, tot alle bestaande afspraken bent gekomen.
• Ook in de toekomst, vooral wanneer je kinderen samen hebt, blijf je elkaar tegenkomen en is de relatie als ouders, vanwege het mediationproces, (zo) goed (mogelijk) gebleven.

Hoe lang duurt een mediation traject?

De duur van een mediationtraject is een beetje afhankelijk van de specifieke situatie, maar gemiddeld zijn er vier tot zes gesprekken van ieder 1,5 uur nodig voor de gehele mediation.

Vervolgens dienen de stukken (ouderschapsplan en convenant) opgemaakt te worden, die samen met het verzoekschrift tot ontbinding van het huwelijk, bij de rechtbank worden ingediend.

Dit hele proces duurt gemiddeld drie à vier maanden.

Waarom mediation en niet twee advocaten?

In plaats van het, soms ongewild, werken naar een escalatie van alle problemen, werk je in mediation, onder begeleiding van een mediator, van individuele belangen naar oplossingen die voor beiden aanvaardbaar zijn. Daarnaast duurt een mediationtraject veel korter dan een traject met twee advocaten en is het aanzienlijk goedkoper.

Is mediation bij scheiding verplicht?

Nee, in Nederland kun je er, net als in de meeste landen ter wereld, ook voor kiezen om elk een eigen advocaat in te schakelen. Mediation is niet verplicht. Dat houdt dus ook in dat wanneer een van jullie beiden geen mediation wil, mediation niet mogelijk is. Dat geldt ook wanneer er sprake is van te veel conflict; in zo’n geval is de enige weg dat jullie ieder een advocaat in de arm nemen.

Kunnen we alsnog naar de rechter als we er in de mediation niet uitkomen?

Je doet geheel vrijwillig mee aan de mediation en kunt ook gedurende het hele mediationproces besluiten te stoppen. De gang naar de rechter blijft op elk moment voor je openstaan.

Veelgestelde vragen over mediation bij internationale scheiding

Meer vragen over mediation bij een internationale scheiding?

Je hebt vast nog veel meer vragen, wanneer je als Nederlandse in het buitenland zit en een scheiding overweegt. Of wanneer je partner heeft aangegeven dat hij/zij niet verder wil. Als dat zo is, vraag dan zo snel mogelijk hulp bij een juridisch deskundige gespecialiseerd in internationaal familierecht.

Gratis telefonisch spreekuur voor expats

Heb je vragen over jouw situatie? Wil je weten in welk land je kunt scheiden of welk recht geldt bij jullie huwelijk?

Elke maandag heb ik een gratis telefonisch juridisch scheidingsspreekuur, van 13 tot 17 uur
Samen bekijken we je situatie en bespreek ik de mogelijkheden binnen het internationaal familierecht.

Bel: 00 31 6 55 22 94 22